Met de veldkrekel – het insect van het jaar 2024 – gaat
het de laatste jaren bergafwaarts. Dat komt met name door een teveel aan stikstof.
Dat blijkt uit
onderzoek van Joost Vogels van de
Radboud Universiteit, Stichting Bargerveen en onderzoekscentrum B-WARE. Maatregelen om stikstof te
verwijderen werken juist averechts.
Heideplanten
Veldkrekels leven met name in heidegebieden. Uit eerder
onderzoek bleek al dat heideplanten steeds meer stikstof bevatten. Ecoloog
Vogels: "Omdat andere elementen zoals fosfor niet meestijgen met die stikstof,
ontstaat er een disbalans in de planten. Dat heeft effect op diersoorten die
daar van moeten leven, want die hebben onder andere fosfor hard nodig."
Maatregelen die worden genomen om opgehoopte stikstof te
verwijderen, zoals het afplaggen van de bodem en het strooien van kalk, kunnen
er juist voor zorgen dat de verhoudingen nog verder uit balans gaan. Vogels: "Het afplaggen van de bodem verwijdert stikstof, maar ook fosfor. En het
uitstrooien van kalk vermindert de beschikbaarheid van andere sporenelementen
die cruciaal zijn voor diersoorten, zoals natrium en mangaan."
Stikstof en fosfor
In veld- en voedselexperimenten keek Vogels hoe deze
disbalans de groei en reproductie van de veldkrekel beïnvloedden. "We zagen dat
krekels die extra fosfor kregen bijvoorbeeld beter groeiden en meer
nakomelingen kregen. Bovendien toonden we aan dat de juiste
stikstof-fosfor-verhouding ervoor zorgde dat bijna alle essentiële elementen
beter werden opgenomen door de krekels," legt de ecoloog uit. Wanneer een
gebied echter bekalkt werd, werden al deze positieve effecten weggevaagd. "Bekalking zorgt voor een tekort aan mangaan, wat dan weer essentieel is voor
de ontwikkeling van voedingsstoffen. We zagen zelfs dat vrouwtjes -zeer
onnatuurlijk- op de mannetjes begonnen te kannibaliseren om zo maar genoeg
essentiële voedingsstoffen op te nemen."
De onderzoekers benadrukken dat de enige duurzame oplossing
voor het beschermen van Nederlands biodiversiteit het verminderen van
stikstofdepositie is. Vogels: "We moeten gaan aansturen op een brongerichte
aanpak. Alleen dan kunnen we de biodiversiteit herstellen."
Publicatie
Nitrogen
deposition and heathland management cause multi-element stoichiometric
mismatches, reducing insect fitness
https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1365-2435.14671