Veldkrekel - insect van het jaar - lijdt flink onder stikstof

Met de veldkrekel – het insect van het jaar 2024 – gaat het de laatste jaren bergafwaarts. Dat komt met name door een teveel aan stikstof.

Dat blijkt uit onderzoek van Joost Vogels van de Radboud Universiteit, Stichting Bargerveen en onderzoekscentrum B-WARE. Maatregelen om stikstof te verwijderen werken juist averechts.

Heideplanten

Veldkrekels leven met name in heidegebieden. Uit eerder onderzoek bleek al dat heideplanten steeds meer stikstof bevatten. Ecoloog Vogels: "Omdat andere elementen zoals fosfor niet meestijgen met die stikstof, ontstaat er een disbalans in de planten. Dat heeft effect op diersoorten die daar van moeten leven, want die hebben onder andere fosfor hard nodig."

Maatregelen die worden genomen om opgehoopte stikstof te verwijderen, zoals het afplaggen van de bodem en het strooien van kalk, kunnen er juist voor zorgen dat de verhoudingen nog verder uit balans gaan. Vogels: "Het afplaggen van de bodem verwijdert stikstof, maar ook fosfor. En het uitstrooien van kalk vermindert de beschikbaarheid van andere sporenelementen die cruciaal zijn voor diersoorten, zoals natrium en mangaan."

Stikstof en fosfor

In veld- en voedselexperimenten keek Vogels hoe deze disbalans de groei en reproductie van de veldkrekel beïnvloedden. "We zagen dat krekels die extra fosfor kregen bijvoorbeeld beter groeiden en meer nakomelingen kregen. Bovendien toonden we aan dat de juiste stikstof-fosfor-verhouding ervoor zorgde dat bijna alle essentiële elementen beter werden opgenomen door de krekels," legt de ecoloog uit. Wanneer een gebied echter bekalkt werd, werden al deze positieve effecten weggevaagd. "Bekalking zorgt voor een tekort aan mangaan, wat dan weer essentieel is voor de ontwikkeling van voedingsstoffen. We zagen zelfs dat vrouwtjes -zeer onnatuurlijk- op de mannetjes begonnen te kannibaliseren om zo maar genoeg essentiële voedingsstoffen op te nemen."

De onderzoekers benadrukken dat de enige duurzame oplossing voor het beschermen van Nederlands biodiversiteit het verminderen van stikstofdepositie is. Vogels: "We moeten gaan aansturen op een brongerichte aanpak. Alleen dan kunnen we de biodiversiteit herstellen."

Publicatie

Nitrogen deposition and heathland management cause multi-element stoichiometric mismatches, reducing insect fitness https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1365-2435.14671