Op 8 mei 1945 kondigden de Amerikaanse president Truman en de Britse premier Churchill op de radio aan dat deze dag de geschiedenis in zou gaan als Victory in Europe Day, afgekort: VE-Day.
Door Devi M. van Hellesem
In Nederland vieren wij de bevrijding van ons land op 5 mei en dat doen wij niet alleen. In Denemarken wordt ook op 5 mei de bevrijding gevierd. De Duitsers capituleerden in meerdere landen, maar toch nog niet overal in Europa. Dat gebeurde dus pas op de 8e mei.
Niet bezet, wel dikke ellende
Vooral in Londen werd dit groots gevierd. Alle landen hadden feest, de meeste landen waren bezet door Nazi-Duitsland en bevrijd. In Groot-Brittanië, Canada en Amerika was de bevolking niet onderdrukt door de Nazies. Maar ook zij leden erg onder de oorlog. Groot-Brittannië nog het meeste, simpelweg omdat ze op vliegafstand van Duitsland liggen. Londen werd met name veel en hevig gebombardeerd. De Blitz werd dat genoemd. Er kwam dan een leger aan vliegtuigen over het kanaal heen die massaal bommen op de Londense bevolking lieten neerkomen. Ze hielden stand en Hitler heeft in Groot-Brittannië niet ‘huis kunnen houden’.
Naast de bombardementen, waren de mannen weg, die vochten hier. Niet alleen in Nederland, in heel Europa. Moeders verloren hun zonen, vrouwen verloren hun man, kinderen hun vader en in de tussentijd hielden zij het land draaiende. Als ‘Landgirls’ op het platteland, vaak samen met Duitse krijgsgevangen, of ze werkten in een fabriek, maakten wapens, bommen en vliegtuigen.
Dat was in Amerika en Canada overigens niet anders. De mannen en vrouwen die in het Amerikaanse en Canadese leger zaten, waren vaak ook nog eens gestationeerd in Engeland. De Tweede Wereldoorlog had daarom in Groot Brittannië een enorme impact, groter dan in Amerika en Canada.
Als Churchill zegt het is feest…
Churchill riep niet alleen deze dag uit tot VE-Day, hij kondigde ook feest aan. Iedereen moest gewoon feesten, niet alleen vandaag, ook morgen en overmorgen, hij was jarig, hij werd 61 en het zal best zijn beste verjaardag ooit geweest zijn. De mensen waren in Groot Brittannië net zo blij als wij hier waren. Delen van Londen lagen net zo hard in puin als Arnhem of Oosterbeek, Wageningen, Ede of de Overbetuwe.
Londen ging los! Bij Buckingham Palace stonden ze te joelen en te roepen. De Koninklijke familie moesten nog een keer naar buiten komen en dat deden ze ook, wel 7 keer! Vermoedelijk heeft er op 8 mei 1945 helemaal niemand binnen gezeten in Londen, als je de beelden in de video hierboven ziet.
In Amerika was het nieuws ook groot maar het werd minder uitbundig gevierd (video). In Canada ging men de 8e mei (video)ook de straat op. Maar het verschil in de vieringen qua uitbundigheid is duidelijk. In de dagen erna zou er in de media staan dat het helemaal niet zo vreemd was, dat heel Europa compleet uit zijn dak ging nadat de Duitse bezetter eindelijk verslagen was.
Ook al was de oorlog tegen Japan nog in volle gang: dit moest gevierd worden. De overgave in Europa van Nazi-Duitsland gaf hoop. In Brussel (video) ging het los, in Parijs (video) en in diverse steden en dorpen in Europa was het voor het eerst in jaren feest.
Nederland was nog niet helemaal vrij
Delen van Nederland waren de 5e nog niet echt bevrijd, op 7 mei 1945 durft Amsterdam pas naar buiten te gaan om de bevrijding te vieren terwijl ze nog geen geallieerde gezien hebben. Deze viering wordt een drama als op de Dam ruim 30 mensen doodgeschoten (video) worden door Duitse militairen. Maar de avond van VE-Day, 8 mei was het weer groot feest in Den Haag toen de Prinses Irenebrigade (video) haar entree maakte in de stad.
De Sovjet Unie probeerde nog een draai aan de 8e mei te geven, ze eisten een 2e ondertekening in Berlijn, die stad werd door hen bezet. Er was een hoop gedoe en ge-eis, om uiteindelijk tot twee, niet-zo-heel-veel-van-elkaar-verschillende, capitulatie oorkondes te komen. De één getekend in Reims (video), op 7 mei (ging de 8e om 00:00 in) en de 2e in Berlijn, op 9 mei (video).
In Reims, eerder in Wageningen en op de Lüneburger Heide (video), was het allemaal stukken sneller geregeld. De Sovjet Unie wilde haar eigen feestje en viert dus 9 mei de bevrijding van Nazi-Duitsland. Verder trekt niemand zich daar veel van aan. VE-Day is 8 mei.
Hoewel er her en der nog wel gevochten werd, was Nazi-Duitsland in Europa in die eerste meidagen uitgeschakeld. Uiteindelijk zou ook Japan capituleren. Dat gebeurde op 15 augustus en VJ (Victory in Japan) (video) werd in Amerika wel weer meer een happening.
Belangrijk
In Nederland vieren wij 8 mei niet, het is vandaag gewoon vrijdag. Maar in Groot-Brittannië hadden ze vandaag een vergelijkbare dag als onze 5 mei. Al heeft het coronavirus er ook daar voor gezorgd dat VE-Day niet gevierd is zoals gewenst en gewend en dat op de 75e. Groot uitpakken voor deze dag, dat zat er niet in, hoewel, als je deze beelden bekijkt van de Red Arrows die over Londen vlogen vandaag, ging de dag echt niet zomaar voorbij.
Queen Elizabeth hield zelfs een toespraak, net zoals haar vader deed in 1945: Toespraak Queen Elizabeth
Wij vieren de Bevrijding van Nederland op 5 mei. Na de oorlog werd over de bevrijding van Nederland een film gemaakt. Vanaf het laatste offensief van de geallieerden tot aan de bevrijding en daarna. Je ziet de bevrijding als het ware door Nederland lopen.
We vieren 5 mei, maar voor heel Nederland, was er simpelweg niet één dag waarop alle Nederlanders tegelijkertijd bevrijd waren.
